5 september 2017, de hoorzitting van familie G. begint in de rechtbank in Zwolle. Niemand van de familie G. aanwezig om uiteenlopende redenen, meesten zijn niet in Nederland. 320 miljoen dollar in tien jaar tijd, tien procent van het BNP van Curaçao, witgewassen door de familie. Daarvoor staan ze terecht het witwassen van geld door middel van wisselkantoren op Curaçao en lingerie winkels verspreid over de wereld. Tien jaar lang kon de familie zijn gang gaan en een ontzettend fortuin vergaren, zonder zelf ook maar ooit een product te verkopen, alleen door het op slinkse wijze wisselen van geld.
De reden voor witwassen is alom bekend, het legitiem laten lijken van ‘vuil’ of ‘zwart’ geld. Wanneer een grote som ‘vuil’ geld (ontvangen door criminele daad) is verkregen, kan deze namelijk niet uitgegeven worden zonder bij de autoriteiten op te vallen. Veel verkopers hebben meldplicht voor grote cash uitgaven en ook banken moeten dit soort stortingen melden. Dus de grote stapel cash moet ongemerkt, schijnbaar legitiem op een bankrekening worden gestort. Al Capone deed dit altijd met gebruik van wasserettes, waarbij hij de omzet aanzienlijk aandikte met zijn eigen criminele geld, vandaar de term witwassen. Dit witwassen verloopt altijd in drie verschillende fasen, fase één is plaatsing/inbreng van het vuile geld, fase twee is de versluiering/circulatie van het geld en fase drie is de integratie/investering.
De familie G. was bij fase één van dit proces niet betrokken, zij namen de rol in van de wasserette. Onder andere werkten zij samen met een bekende Curaçaose gokbaas Dos Santos. Hij verkreeg op illegale wijze grote hoeveelheden cash en deze bracht hij bij het familiebedrijf Lingeriehandel CPG Worldwide. Dit is fase één, de inbreng van cash in het financiële systeem. Voor fase twee had de familie wisselkantoren op Curaçao en “lingeriewinkels” op de Cariben, Nederland, Amerika en Engeland. Vijftien winkels, die niets anders dan een woonhuis met brievenbus waren, geregistreerd als lingeriewinkel.  De keus voor een wisselkantoor was niet zonder reden, in Venezuela heerste economische onrust waardoor veel Venezolanen de onbetrouwbare Venezolaanse Bolivar in wilden wisselen voor dollars. Om een massale uitverkoop van de Bolivar tegen te gaan reikte de Venezolaanse overheid speciale creditcards uit, waar de Venezolanen tegen een zeer gunstige wisselkoers dollars op konden zetten. De gunstige wisselkoers werd mogelijk gemaakt doordat de overheid zelf geld bijlegde. Een kanttekening bij deze creditcards was, dat ze alleen gebruikt mochten worden voor medicijnen en vakantie gerelateerde artikelen, zoals blijkbaar lingerie. De overheid kon ook precies zien wat er met de creditcards was gekocht en op de afschriften bij Lingeriehandel CPG Worldwide stond dan ook ‘lingerie’,  terwijl de Venezolanen hier wegliepen met cash dollars in handen om deze vervolgens tegen een hoge prijs op de zwarte markt in Venezuela te verkopen. Zo zette de familie het vuile cash geld om in schijnbaar legitiem geld en bij elke transactie kregen zij natuurlijk een commissie.
Nederlandse Banken
Het is voor de grote Nederlandse banken natuurlijk erg lastig om nooit in contact te komen met vuil geld en witwassen. Het anti-witwasbeleid van de banken wordt grotendeels bepaald door de Europese richtlijnen. Toch komt het regelmatig voor dat een bank als ING of de Rabobank in het nieuws komt door mogelijke connectie of zelfs schuld aan witwassen. Zo komt er ook in een artikel van het NRC van 6 september 2017 naar buiten dat het OM de ING bank vervolgt in vier fraudezaken. Bij het OM gelooft men dat er sprake is van “breed falend beleid”.
Sam van Doorn is gelinkt met een andere mogelijke witwaszaak van ING. Via de Ondernemingskamer krijgt uiteindelijk zeggenschap over het trustbedrijf van Erwin de Ruiter, waar wanbeleid bij is geconstateerd. Op de eerste dag dat Van Doorn het pand van het trustbedrijf binnenloopt blijk echter alles te zijn weggehaald, computers gereset, archieven verwijderd en geen klanten meer over. Samengevat, er is geen bedrijf meer over. Van Doorn onderzoekt vervolgens of er niet nog wat over is van het voormalige trustkantoor en weet de bestanden op de computers te herstellen. Wat blijkt is dat bijna alle klanten, met hulp van de ING, in de periode daarvoor naar een ander trustkantoor van De Ruiter zijn overgeheveld. Tevens zijn alle bankrekeningen van zustervennootschappen overgebracht naar andere vennootschappen buiten het bereik van Van Doorn. Hiernaast ontdekt Van Doorn vermoedelijke witwasserij. Het bleek hier om jarenlange witwassing te gaan waarbij het geld steevast via rekeningen van de ING werd doorgesluisd. Volgens het OM zou dit gaan om zo’n 100 miljoen euro dat is witgewassen. ING heeft kritische vragen over de herkomst van de geldstromen of de  uiteindelijke belanghebbende nooit gesteld, hoewel ze wettelijk wel over deze informatie zouden moeten beschikken. Volgens Van Doorn zou de bank in deze zaak witwassen en belastingfraude bewust gefaciliteerd hebben. Tot ergernis van Van Doorn is de bank nooit vervolgd voor deze zaak. De reden: het strafrechtelijk onderzoek naar de betrokkenheid van ING bij vier andere witwaszaken.
Zo komt ook de Rabobank er niet smetvrij vanaf. Begin februari dit jaar schikte de Rabobank voor €298 miljoen een witwaszaak, waarmee ze zich dus van verdere vervolging hebben afgekocht. Deze witwaszaak is bijna film waardig, het betreft hier namelijk een klein filiaal in Calexico, Californië aan de Mexicaanse grens. Hier zou door de werknemers van de Rabobank miljoenen dollars aan cash Mexicaans drugsgeld zijn witgewassen.

Anti-Witwasbeleid

Een onderzoek van Transparency International EU onderzocht het anti-witwasbeleid van zes Europese landen, waaronder Nederland. Het onderzoek was vooral gericht op transparantie van uiteindelijk belanghebbende (UBO). Uit de resultaten blijkt dat er nog steeds grote problemen zijn met betrekking tot de antiwitwaswetgeving en de handhaving daarvan, ondanks de verontwaardiging en politieke ophef van de Panama Papers. Nog altijd is het relatief eenvoudig om de herkomst van vuil geld te verduisteren en de identiteit van de uiteindelijke belanghebbende te verbergen. In 2017 kon slechts 0,2% van de illegale geldstromen worden achterhaald. Uit het onderzoek blijkt dan ook dat Nederland nog veel werk heeft te verrichten om grootschalige internationale witwasconstructies en belastingontduiking effectief te kunnen bestrijden. Hierbij gaat het vooral om offshore constructies die de eigenaar in staat stellen anoniem te blijven. In vergelijking met de andere vijf Europese landen scoort Nederland slecht wat betreft de transparantie van uiteindelijke belanghebbende. Wat betreft de internationale standaarden rondom UBO-transparantie scoort Nederland zwaar onder de maat. Nederland zou om aan de standaarden te voldoen de regelgeving rondom anti-witwassen moeten aanpassen. Tot slot stipt het onderzoek een probleem aan omtrent professionele organisaties die verzuimen om verdachte activiteiten aan overheidsinstanties te melden. Concluderend is Transparency International van mening dat de Europese Raad actiever moet zijn omtrent de bestrijding van witwassen en dat er natuurlijk nog veel werk moet worden verricht om witwassing enigszins aan te pakken.

Dit artikel is geschreven door Yorick Wanders