Tony Stark; een briljant uitvinder met een commercieel imperium die een onvoorstelbaar pak bouwt om de mensheid voor de ondergang te behoeden. In 2008 kwam de eerste film uit gebaseerd op een Marvel Comic. Maar de makers van de film hebben zich niet alleen op het stripverhaal gebaseerd. Voor de hedendaagse twist wordt er veel op de parallellen gewezen tussen Tony Stark en een Amerikaanse ondernemer uit Zuid-Afrika. Want wie heeft er niet gehoord van betaaldienst PayPal of automaker Tesla? En wie heeft er wel gehoord van SpaceX of SolarCity? Al deze bedrijven zijn opgericht door dezelfde man. Al deze bedrijven komen voort uit één overkoepelende filosofie. Wie is Elon Musk?

Musk is een in Zuid-Afrika geboren Amerikaanse ondernemer. Na een moeilijke jeugd en een studie economie en natuurkunde kwam hij tot een belangrijke conclusie. De mensheid is onder de dreiging van meerdere significante gevaren. Zijn doel is simpel: hij wil de mensheid behoeden voor de ondergang. De belangrijkste gevaren zijn volgens Musk: klimaatverandering, kunstmatige intelligentie, nucleaire wapens en het feit dat we als diersoort gebonden zijn aan één planeet. Dit maakt ons kwetsbaar. Het liefst zou Musk dit allemaal oplossen, en je moet hem na geven, hij komt een heel eind. Na een fortuin te hebben gemaakt met het oprichten van X.com, wat later zijn naam veranderde in PayPal, richtte Musk een ruimtevaartbedrijf op: SpaceX. Dit bedrijf is zijn ‘stepping stone’ naar het koloniseren van de ruimte, te beginnen met Mars. Verder richt Musk zich op het verschuiven van de energieconsumptie van olie naar elektriciteit. Zie bijvoorbeeld zijn automaker Tesla. En op het opwekken van groene elektriciteit, zie zijn zonnepanelenverhuurder SolarCity of de Tesla gigafactory. Deze shift naar consumptie van elektriciteit en de groene opwekking ervan komt voornamelijk voort uit een soort planetair behoud. De behoefte van kolonisatie van andere planeten komt voornamelijk voort uit een drang die kwetsbare situatie te verminderen.

De mens naar Mars

SpaceX is in veel opzichten een bijzonder bedrijf. Zo is het het eerste bedrijf ooit geweest dat voor elkaar kreeg wat uitsluitend nog door overheden gepresteerd was: een raket de ruimte in sturen. En doordat ze erin geslaagd zijn de productiekosten van een raket drastisch te verminderen zijn ze ingehuurd om de bevoorrading van het IS-station over te nemen. Het meest bijzondere is misschien nog wel dat SpaceX een heel duidelijke missie heeft. Nog voordat de eerste raketten ontworpen waren was het einddoel al duidelijk: Mars koloniseren.
Dit doel is belangrijk om twee redenen. Ten eerste is het uitdagend en is het belangrijk dat de mensheid daar naar streeft. Ten tweede zijn we kwetsbaar voor calamiteiten. Stel dat er iets gebeurt waardoor leven op aarde niet meer mogelijk is, dan is het afgelopen. “Je maakt een back-up van je harde schijf, misschien moeten we ook een back-up maken van het leven?” zo stelt Musk.
Musk verwacht dat ergens in de komende 15 jaar de eerste mensen onderweg kunnen zijn naar Mars. Elke maandagochtend wordt er bij SpaceX gebrainstormd over hoe de infrastructuur en logistiek om voldoende mensen en grondstoffen voor een functionele kolonie op Mars te krijgen. Op dit moment is het bedrijf bezig met het ontwerpen van een raket die daartoe in staat zou moeten zijn. De raket die nodig is is ook een slag groter dan de raketten die we kennen. Een hele kolonie verhuizen vergt wat meer bergruimte dan de gemiddelde maanmissie. Daarom wordt die raket intern ook wel BFR genoemd. Een afkorting van ‘Big Fucking Rocket’. Musk heeft bekend gemaakt in de hersft van 2016 met een planning te komen betrekkende de kolonisatie van Mars.

Musk zet veel druk op al zijn doelen en projecten. De reden is dat hij niet volledig overtuigd is van het feit dat de technologie geavanceerd genoeg blijft om dat te kunnen realiseren. “Mensen blijven altijd het idee hebben dat technologie alleen maar vooruit kan gaan. Maar dat is natuurlijk niet waar. Na het bouwen van de piramides is die kennis verloren gegaan. En ook veel uitvindingen van de Romeinen zijn pas honderden jaren later herontdekt. Er heerst een soort naïeve arrogantie over de claim dat dat niet nog een keer zou kunnen gebeuren”. Musk herkent gevaren in spanningen tussen wereldmachten maar ook in zaken als religeus extremisme. En het grootste gevaar is dat er op grote schaal nucleaire wapens ingezet gaan worden. Tegen die tijd zou het maar zo te laat kunnen zijn om naar andere planeten uit te wijken.
Ironisch genoeg pleit Musk zelf voor het gebruik van nucleaire wapens op de rode dwerg. In zijn bezoek aan de talkshow van Stephen Colbert noemt hij Mars ‘a fixer-upper of a planet’. Het is, als we zonder ruimtepakken op Mars willen rondlopen, van belang dat we Mars ook opwarmen. Als Colbert vraagt hoe hij dat van plan is geeft hij een snelle en een trage optie. De trage optie is broeikasgassen loslaten, zoals we hier op aarde doen. De snelle optie is thermonucleaire wapens op de polen loslaten. Colbert verwijt Musk een superschurk te zijn.
Musk is hier op latere momenten op terug gekomen en heeft het zijn plan ietwat opgehelderd. Ondanks dat het op dit moment nog niet mogelijk is, is zijn idee om fusie-installaties op de polen te zetten. Bij kernfusie komt wel warmte vrij maar er is geen radioactief afval, ook is er geen kans op een meltdown zoals bij kernsplitsing het geval is. Geen kankerverwekkende straling, geen giftige stoffen, alleen een warmere planeet.

De mens op elektriciteit

Om de teloorgang van deze planeet tegen te gaan staat Musk aan het hoofd van nog twee bedrijven. Tesla; dat gaat over de consumptie van duurzame energie. En SolarCity; dat gaat over de opwekking van duurzame energie. Tesla, dat miljarden waard is, heeft als voornaamste doel om de integratie van de elektrische auto te versnellen. Musk heeft meer dan eens toegegeven dat hij bij oprichting niet verwachtte dat Tesla het als bedrijf zou gaan redden. Het voornaamste doel was de gevestigde orde aan te tonen dat een elektrische auto mogelijk was, maar het is Tesla zelfs gelukt het hoofd boven water te houden. De strategie van Tesla was om te beginnen met een high-end auto op laag volume. Ten eerste om outliers aan te trekken (Arnold Schwarzenegger en Leonardo Dicaprio kochten Tesla’s eerste model, de Roadster) en ten tweede om de markt voor te bereiden op een middenklasse auto op groter volume. Dat werd het razende succes van de Model S.

Wat nog meer bij draagt aan het succes van de Model S is dat de auto op afstand geüpdatet kan worden. Zo heeft Tesla terwijl al drie jaar auto’s van de Model S geproduceerd deze wagens in 2015 voorzien van een autopilot functie. Dit soort zaken, zoals het updaten van en auto zodat hij over een volledige autopilot beschikt is niet iets wat erg veel indruk maakt op Musk. Hij begrijpt dat het voor velen voelt als science fiction, maar voor hem is het een logisch gevolg van het bij elkaar brengen van al lang beschikbare kennis. Hij citeert William Gibson: “The future is already here, it’s just unevenly distributed”. In toekomstige updates zullen functionaliteiten waardoor de auto zelf een parkeerplaats zoekt gerealiseerd worden. Dit houdt in dat de chauffeur bij het inrijden van een parkeergarage na de slagbomen uit kan stappen en de auto zichzelf parkeert. Ook kan de auto vervolgens opgeroepen worden om bij de slagboom klaar te staan wanneer de chauffeur weer wil vertrekken. Voor Tesla is de volgende stap om een budget auto te maken voor hoog productievolume. Over de details is, behalve dat ze er mee bezig zijn, op dit moment niet veel bekend.
Er is nog meer dan eens kritiek op Tesla. Bijvoorbeeld dat op elektriciteit rijden helemaal niet duurzamer is, maar dat alleen maar zo lijkt. In plaats van dat de fossiele brandstoffen in de auto zelf worden verbrand gebeurt het in een centrale, want het merendeel van de stroom wordt nog steeds opgewekt met fossiele brandstoffen. Het enige wat je dan zou toevoegen is een extra schakel in het energietransport en dat zou alleen maar minder efficiënt zijn. Musk reageert daarop met twee weerleggingen. Ten eerste is het wel beter om de verbranding van fossiele brandstoffen te centraliseren, want dan kan het efficiënter. Bij een auto heb je enorme concessies die je moet maken in verband met gewicht en volume van de motor. Daarnaast kun je niks doen met de hitte die vrijkomt. In een centrale kun je grotere en zwaardere componenten gebruiken en een deel van de ‘verloren’ hitte kan worden opgevangen en stoomturbines aandrijven. Zodoende ligt het rendement in een centrale vaak drie keer zo hoog als in de gemiddelde auto. En dat is een stuk meer dan het verlies bij het transporteren van de opgewekte elektriciteit. Alleen al daarom er er winst geboekt worden..
Maar het tweede argument is een stuk relevanter. Het gaat er nu niet zo zeer om hoe de energie op dit moment wordt opgewekt. Het is vooral van belang dat de consumptie van energie aansluit op de opwekking van duurzame energie. Hoe groter het aandeel van de energieconsumptie in elektriciteit is, hoe meer winst er geboekt kan worden met het duurzaam opwekken daarvan. En dat duurzaam opwekken is ook iets waar Musk zich mee bezig houdt.
SolarCity, een bedrijf naar idee van Musk maar geleid door twee van zijn neven, is een bedrijf dat voornamelijk in Amerika bekendheid geniet. Wat SolarCity heeft gedaan is een oud model zonnecel gepakt en alle aspecten een heel klein beetje verbeterd. Hierdoor hebben ze een zonnecel ontwikkeld waarbij een compleet nieuw businessmodel bestaansrecht kreeg. SolarCity intstalleert gratis zonnepanelen op je dak. Het kost je geen cent en je energierekening gaat omlaag. En dat is gegarandeerd. Op het moment dat de panelen niet voldoende opwekken om meer dan het leasebedrag wat je betaalt aan electriciteitskosten te besparen word je daar door SolarCity voor gecompenseerd. Zo gaat iedereen er op vooruit.

Geen Superheldenpak

Oké, oké, er moet toegegeven worden dat Musk geen letterlijke Iron Man is. Hij heeft geen pak met nucleaire kern om te kunnen vliegen en bovenmenselijke kracht te kunnen leveren. Maar hij probeert wel de wereld van de ondergang te behoeden. Het lijkt tegenstrijdig, aan de ene kant innoveren om de aarde van de ondergang te redden. En aan de andere kant druk bezig zijn de aarde te verlaten. Maar voor Musk is het simpel, we moeten het roer radicaal omgooien als we deze planeet niet willen verpesten en het is belangrijk te koloniseren nu we nog de mogelijkheid hebben dat te doen.

---

Dit artikel is geschreven voor Casper Thalen